جز خاموشی علاجی‌ دیگر نداشت...

رحیم هاشم، ادبیات‌شناس، مترجم، روزنامه‌نگار و محرّر معروف تاجیک، در سال 1908م متولد شد و در سمرقند به کمال رسید. جوانی او مقارن با دورانی است که در این مرکز باستانی فارسی‌زبانان تحول و دگرگونی‌های چشمگیری رخ داده بود. رحیم هاشم در رشد و نمو مکتب و معارف، مطبوعات و نشریات، و علم و ادبیات تاجیک خدمات ارزشمندی را به انجام رسانده است. او با هدایت استادش، صدرالدین عینی، در مطبوعات نوتأسیس تاجیک در سمرقند مثل آواز تاجیک، رهبر دانش و نشریات دولتی تاجیکستان فعالانه شرکت داشته است. وی در بحث‌های مطبوعات در آن سال‌ها راجع به زبان تاجیکی و راه و اصول ساده و عامه‌فهم کردن زبان مطبوعات شرکت ورزید و مقاله‌هایی در این زمینه تألیف کرد. رحیم هاشم نه‌تنها در رشد و تعالی مطبوعات و نشریات نوتأسیس تاجیک خدمت ارزنده کرده، بلکه اولین مقاله‌ها راجع به تاریخ مطبوعات تاجیک را نیز نوشته است. بخش دیگر فعالیت رحیم هاشم مربوط به ترجمة آثار پیشوایان و بنیادگذاران دولت شوروی  و ادیبان خلق‌های جهان است که اولین ترجمه‌های وی در سال‌های دهة بیست سدة بیست در مطبوعات و نشریات نوتأسیس تاجیک به طبع ‌رسیدند. رحیم هاشم راجع به فن ترجمه و مهارت مترجمان نیز چند مقاله منتشر کرده است. او همچنین مؤلف کتاب‌های درسی و تدوینگر کتاب‌های خوانش برای طلبگان مکاتب تحصیلات همگانی بوده است.